قربانی گاو در آیین میترایی (مهرپرستی)

مهر بنای این جهان را با کشتن و قربانی کردن گاو نخستین ممکن می‌سازد. به باور وِرمازِرن گاو همان مهر نخستین است که با کشتن خود برکت بخشی را به جهانیان هدیه می‌دهد. 

قربانی گاو در آیین میترایی (مهرپرستی)

 

 «عمل کشتن پادشاه که به منظور تبرک و برکت بود. در آیین مهر با کشتن گاو نخستین صورت گرفت چرا که با کشته شدن گاو ازلی حیات جدید آغاز می‌شد. وِرمـازِرن با تحقیق، کاوش و جست‌وجوی بسیار در نقوش پر رمز و راز مهرابه «کاپوا»(capua)، مهرابه‌ «پونزا»(ponza) و مهرابه‌ «مارینو» (marino) هم ‌چنین سایر‌‌‌‌‌‌‌‌ مهرابه‌‌ها بیان کرده است: «بنیاد راز آمیز و حتی تمثیل و زبان کنایه در آیین میترایی ثابت می‌کند که گاو خودِ میتراست. این خداوندگار میتراست که خود را برای رهایی بشر قربانی می‌کند تا بشریت رستگار شود. پس به ضرس قاطع این گوشت و خون میتراست که توسط مومنان و بندگان او صرف می‌شود تا با خداوند خود یگانه شوند»(رضی، 544). بعدها برای اجرای نمادین این مراسم انواع حیوانات و پرندگان قربانی می‌شد (ر.ک. رضی، 444). البته شواهدی بر قربانی انسانی هم در آیین مهر وجود داشته است (ورمازرن، 202). بر اساس اسناد تاریخی در بعضی نواحی قربانی، پادشاه وقت بود. او تجلی ایزد بر روی زمین محسوب می‌شد و برای جاری شدن روح زندگی به‌جای ایزد قربانی می‌گردید؛ اما با گذر زمان این سرنوشت شوم شامل حال گناهکاران شد.

در بابل وقتی‌که زمان کشته شدن شاه نزدیک می‌گردید (این زمان ظاهراً در پایان یک سال سلطنت بود) چند روز از شاهی کنار می‌گرفت و در طول این مدت کسی دیگر که به‌جای او سلطنت داشت، به قتل می‌رسید. معمولا شاه ِموقت از اعضای خاندان سلطنتی یا فردی بی‌گناه انتخاب می‌شد اما با پیشرفت تمدن، قربانی کردن شخصی بی‌گناه دیگر برخلاف احساسات عمومی ‌بود بنابراین محکوم ‌به مرگی را به سلطنت ِ کوتاه ‌مدت و مرگبار می‌گماشتند. او بجای شاه در مقام خدا یا نیمه خدا کشته می‌شد چراکه باور به مرگ و رستاخیز به‌عنوان تنها راهِ جاودان ساختن حیات خداوندانه برای رستگاری قوم و همه‌ی جهان ضروری بود (فریزر، 314).

برای جابجایی ارباب و بنده نشانه‌های کهنی از عهده تمدن بابل در دست داریم. این آیین‌ها در عهد ما به نام میرنوروزی معروف شد (ر.ک. بهار،، 776)

هاشم رضی، تاریخ رازآمیزی میترایی در شرق و غرب

مارتین ورمازرن، آیین میترا، بزرگ نادر زاده

جیمز فریزر، شاخه زرین، کاظم فیروزمند

مهرداد بهار، پژوهشی در اساطیر ایران

عبدالرضا فارسی